Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών συνεχίζει να ενισχύει τις υπηρεσίες που προσφέρει προς το ερευνητικό και ακαδημαϊκό κοινό της χώρας για την αναβάθμιση του παρεχόμενου έργου και την ευθυγράμμιση του με τις αρχές της Ανοικτής Επιστήμης. Σκοπός της τελευταίας του δράσης είναι η προώθηση πρακτικών ανοικτών δεδομένων, προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και απαραίτητη προϋπόθεση ολοένα και περισσότερων Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων χρηματοδότησης, όπως για παράδειγμα το Horizon Europe.
Για την εξυπηρέτηση αυτών των αναγκών, αναπτύχθηκε από τον ΣΕΑΒ το αποθετήριο ερευνητικών δεδομένων HARDMIN. Το HARDMIN αποσκοπεί να γίνει το αποθετήριο στο οποίο θα συγκεντρώνονται κεντρικά τα ερευνητικά δεδομένα όλης της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας της χώρας. Το αποθετήριο παρέχει ολοκληρωμένες υπηρεσίες που καλύπτουν όλα τα στάδια ενός ερευνητικού έργου, από την έναρξη έως την ολοκλήρωση του. Επιπλέον, διασφαλίζει τη μακροχρόνια διατήρηση αυτών των υπηρεσιών, προκειμένου να αποφευχθεί η αχρηστία τους. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι η προσπάθεια για την αύξηση της διαφάνειας στον τομέα της έρευνας και η δημιουργία δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης των δεδομένων από ερευνητές και ερευνήτριες σε όλο τον κόσμο.
Η ενάρετη διαχείριση των ερευνητικών δεδομένων ξεκινάει από την αρχή της κατάθεσης της πρότασης που προϋποθέτει ένα πλάνο διαχείρισης τους (Data Management Plan, DMP) και καταλήγει στην διαρκή ενημέρωση των δεδομένων που παράγονται μέχρι το τέλος του έργου. Για να έχουν τα ανοικτά δεδομένα αντίκτυπο θα πρέπει να εναρμονίζονται με τις αρχές του FAIR (Findable Accessible Interoperable Reusable), δηλαδή να είναι ευρέσιμα, προσβάσιμα, διαλειτουργικά και επαναχρησιμοποιούμενα. Η κατάθεση γίνεται σταθμίζοντας τις ιδιαιτερότητες κάθε συνόλου, βασισμένη στην αρχή «ανοικτή στο μέτρο του δυνατού, κλειστή στο μέτρο του αναγκαίου», και αναγνωρίζοντας ότι αντικειμενικές συνθήκες δεν μπορούν να καταστήσουν όλα τα δεδομένα πλήρως ανοικτά.
Η κατάθεση εναρμονίζεται πλήρως με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του GDPR ενώ όλα τα δεδομένα συνοδεύονται από τις ανοικτές άδειες Creative Commons. Τα δεδομένα μπορούν να δημοσιεύονται πλήρως ανοικτά, ή με περιορισμένη πρόσβαση – κατά την επιθυμία του/της δημιουργού – όπου τυχόν ενδιαφερόμενοι/ες θα μπορούν να αιτηθούν πρόσβαση στα δεδομένα (access request). Για κάθε σύνολο δεδομένων που αναρτάται γίνεται απευθείας ανάθεση DOI (Digital Object Identifier) βοηθώντας τόσο στην διαφάνεια των δεδομένων όσο και στην ανακάλυψη τους από άλλα μέλη της ερευνητικής κοινότητας.
Υπογραμμίζεται ότι η πολιτική του HARDMIN είναι τέτοια ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια, η αναπραγωγικότητα και η μακροπρόθεση προσβασιμότα των ερευνητικών αποτελεσμάτων, ενώ αντιμετωπίζονται και ζητήματα που αφορούν την κυριότητα, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και το απόρρητο των δεδομένων. Επιπλέον, παρέχονται οδηγίες για τη χρήση του αποθετηρίου και τα είδη των δεδομένων που μπορούν να κατατεθούν.
Το HARDMIN έχει καταχωρηθεί στο Registry of Research Data Repositories (https://www.re3data.org/), ένα παγκόσμιο μητρώο αποθετηρίων ερευνητικών δεδομένων διαφόρων επιστημονικών πεδίων, η χρήση του οποίου συνιστάται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη διευκόλυνση των ερευνητών/τριων στην εύρεση έγκυρων αποθετηρίων για την ανάρτηση και αναζήτηση ερευνητικών δεδομένων.
Στη Μονάδα Επιστημονικής Επικοινώνησης του ΣΕΑΒ λειτουργεί και το γραφείο αρωγής του HARDMIN. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε είτε μέσω email στο hardmin@heal-link.gr, είτε τηλεφωνικώς στο 2610 969617 (καθημερινές, από τις 8:00 έως τις 15:00).