Πολύ συχνά, γίνονται συζητήσεις για το εάν η πανεπιστημιακή εκπαίδευση προετοιμάζει αποτελεσματικά τους νέους επαγγελματίες για τις προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσουν όταν εισέλθουν στον κλάδο. Ειδικά στη μηχανική λογισμικού, ένα συνεχώς και ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον, που εκπαιδεύει νέους επαγγελματίες να είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν στις ανάγκες του κλάδου σε ένα εξαιρετικά δυναμικό περιβάλλον όπου νέες τεχνολογίες, εργαλεία και πλατφόρμες, αναδύονται καθημερινά.
Λοιπόν, πώς μπορεί η ακαδημαϊκή κατάρτιση να συνδεθεί καλύτερα ή να εξυπηρετήσει καλύτερα, αν θέλετε, τις ανάγκες του κλάδου; Υπάρχει τρόπος για τους εκπαιδευτικούς να αναδημιουργήσουν ή να προσομοιώσουν προκλήσεις του «πραγματικού κόσμου» κατά τη διάρκεια των ακαδημαϊκών μαθημάτων τους; Μπορούν οι φοιτητές να εκπαιδευτούν σε πραγματικά έργα κατά τη διάρκεια των σπουδών τους ή είναι αναπόφευκτο η πρώτη τους αλληλεπίδραση με τον κλάδο να συμβεί κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης;
Μπορεί να βοηθήσει το λογισμικό ανοιχτού κώδικα;
Είχα τη χαρά να συζητήσω τις προαναφερθείσες προκλήσεις με τον Καθ. Ιωάννη Σταμέλο, Πρόεδρο του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ο Καθ. Σταμέλος κάνει έρευνα στη Μηχανική Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα εδώ και 25 χρόνια. Έχει συγγράψει περισσότερα από 200 εργασίες, δημοσιευμένες σε διεθνή περιοδικά και πρακτικά διεθνών συνεδρίων, πολλά βιβλία και συμμετείχε σε πολλά ερευνητικά προγράμματα ΤΠΕ. Είναι ειδικός σε θέματα Μηχανικής Λογισμικού, Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα, Ποιότητας Λογισμικού, Διαχείρισης Λογισμικού και Εκτίμησης Κόστους, μεταξύ άλλων θεμάτων. Για αρκετά χρόνια, χρησιμοποιεί έργα Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα για να εισαγάγει τους φοιτητές του στη μηχανική λογισμικού ανοιχτού κώδικα, ζητώντας τους να εργαστούν ενεργά σε έργα ανοιχτού κώδικα ως μέρος της εξάμηνης εργασίας τους ή της πτυχιακής τους εργασίας.
Ερ.:Κύριε Σταμέλο σας ευχαριστούμε που ήρθατε μαζί μας. Μπορείτε να δώσετε ένα σύντομο υπόβαθρο της εμπειρίας σας στον τομέα του Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (OSS) και πώς το εφαρμόσατε στον εκπαιδευτικό τομέα;
Α: Ερευνώ τον τομέα του Ανοιχτού Κώδικα πριν από περίπου 25 χρόνια (γύρω στο 2000). Χρησιμοποίησα την πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα eclass για να φιλοξενήσω τα μαθήματά μου και βοήθησα άλλους συναδέλφους στη Σχολή Πληροφορικής να το κάνουν για τα δικά τους μαθήματα. Επιπλέον, χρησιμοποιώ μόνο ανοιχτό κώδικα (ΛΣ, εφαρμογές, κώδικα κ.λπ.) για τις διδακτικές μου διαλέξεις και τις εργαστηριακές συνεδρίες.
Ε: Πώς πιστεύετε ότι τα έργα λογισμικού ανοιχτού κώδικα μπορούν να βελτιώσουν τη μαθησιακή εμπειρία των νέων προγραμματιστών λογισμικού;
Α: Τα έργα Ανοιχτού Κώδικα παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία στους νέους προγραμματιστές λογισμικού να δουν τη θεωρία λογισμικού να εφαρμόζεται στην πράξη, να βιώσουν καταστάσεις ανάπτυξης λογισμικού στον πραγματικό κόσμο και να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους σε πραγματικές συνθήκες. Ωστόσο, πρέπει να δοθεί προσοχή στην αντιμετώπιση των ιδιαιτεροτήτων του Ανοιχτού Κώδικα.
Ε: Μπορείτε να περιγράψετε μερικά από τα βασικά μαθησιακά αποτελέσματα που μπορούν να επιτευχθούν μέσω της συμμετοχής των φοιτητών σε έργα Ανοιχτού Κώδικα;
Α: Οι φοιτητές μαθαίνουν αρκετλα soft skills, όπως το να συστήνονται σε μια νέα ομάδα/κοινότητα, να αλληλεπιδρούν εξ αποστάσεως με διαφορετικά είδη ενδιαφερόμενων μερών (προγραμματιστές, συντονιστές, χρήστες, προγράμματα εντοπισμού σφαλμάτων, κ.λπ.), να εξηγούν και να κατανοούν ζητήματα λογισμικού.
Επιπλέον, εκπαιδεύονται στην κατανόηση, επέκταση και διατήρηση μεγάλων τμημάτων κώδικα γραμμένου από άλλους προγραμματιστές, εφαρμόζουν διαφορετικά πρότυπα κωδικοποίησης, τηρούν διάφορους κώδικες συμπεριφοράς και γενικά εφαρμόζουν στην πράξη σχεδόν όλα όσα έχουν μάθει στη θεωρία.
Ε: Πώς συγκρίνονται τα έργα Ανοιχτού Κώδικα με τις παραδοσιακές μεθόδους εκπαίδευσης στην τάξη για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των προγραμματιστών λογισμικού;
Α: Τα έργα Ανοιχτού Κώδικα παρέχουν περιβάλλοντα πραγματικού κόσμου για την ανάπτυξη δεξιοτήτων λογισμικού. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται να αλληλεπιδρούν με προγραμματιστές ή άλλους εκπαιδευόμενους εκτός των δικών τους ομάδων μάθησης και δυνητικά αντιμετωπίζουν διαφορετικά προβλήματα από τους συναδέλφους τους στη μάθηση συμμετέχοντας σε διαφορετικά έργα Ανοιχτού Κώδικα.
Λαμβάνουν συμβουλές γνώσεων που οι ακαδημαϊκοί τους εκπαιδευτές μπορεί να μην είναι σε θέση να παρέχουν σε ένα τυπικό εργαστήριο και είναι σε θέση να ασκήσουν τις δεξιότητές τους πέρα από τις ώρες του εργαστηρίου.
Ε: Ποιες είναι οι συγκεκριμένες δεξιότητες που μπορούν να αποκτήσουν οι νέοι προγραμματιστές από την εργασία σε έργα ανοιχτού κώδικα πραγματικού κόσμου;
Α: Τα soft skills περιλαμβάνουν:
- Επικοινωνία.
- Αλληλεπίδραση από άτομο σε άτομο.
- Ηθική συμπεριφορά.
- Εργασία σε ομάδες.
- Συμμετοχή σε κοινότητες.
- Ανοιχτή νοοτροπία σκέψης.
Τα hard skills περιλαμβάνουν:
- Προγραμματισμός σε διάφορες γλώσσες προγραμματισμού.
- Δοκιμή και αποσφαλμάτωση.
- Έκδοση που κυκλοφορεί.
- Αξιολόγηση ποιότητας.
- Ανακατασκευή.
- Χρήση συγκεκριμένων εργαλείων μηχανικής λογισμικού και τεχνολογιών λογισμικού.
- Γνώση των τομέων εφαρμογών.
Ε: Μπορείτε να δώσετε παραδείγματα έργων ανοιχτού κώδικα που πιστεύετε ότι είναι κατάλληλα για νέους προγραμματιστές λογισμικού στο εκπαιδευτικό περιβάλλον;
Α: Θα συνιστούσα έργα Ανοιχτού Κώδικα με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: έργα έκδοσης beta που είναι κατάλληλα για εργασίες δοκιμής και εντοπισμού σφαλμάτων, μη καλά τεκμηριωμένα έργα που ενδέχεται να απαιτούν κάποια προσπάθεια τεκμηρίωσης. Τα έργα δεν πρέπει να είναι πολύ μεγάλα (δύσκολα στον χειρισμό για αρχάριους) ή πολύ μικρά (π.χ. όχι έργα άλλων συνομηλίκων φοιτητών).
Σε κάθε περίπτωση, θα άφηνα τους φοιτητές να επιλέξουν έργα Ανοιχτού Κώδικα της δικής τους προτίμησης (π.χ. αυτά που ταιριάζουν με τη δική τους κατάσταση γνώσεων στον προγραμματισμό ή σε τομείς εφαρμογών που τους ενδιαφέρει ήδη). Τα έργα πρέπει να έχουν μια φιλόξενη κοινότητα, με νοοτροπία καθοδήγησης.
Ε: Τι είδους προκλήσεις αντιμετωπίζουν συνήθως οι φοιτητές όταν ξεκινούν για πρώτη φορά να εργάζονται σε έργα ανοιχτού κώδικα;
Α: Υπάρχουν πολλές προκλήσεις, π.χ. επιλογή του σωστού έργου, παρουσίαση σωστά στην κοινότητα, εντοπισμός κατάλληλων εργασιών για ανάληψη ή πρόταση, αναφορά και σωστή αλληλεπίδραση με διάφορα μέλη της κοινότητας. Επιπλέον, αντιμετωπίζουν τις τυπικές δυσκολίες της μηχανικής λογισμικού, όπως η κατανόηση και η διατήρηση κώδικα, η σύνταξη κώδικα ποιότητας κ.λπ.
Ε: Πώς μπορούν οι εκπαιδευτές και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να καλλιεργήσουν ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει τη χρήση του Ανοιχτού Κώδικα στην τάξη;
Α: Τα ιδρύματα θα πρέπει να παρέχουν υποδομές ανοιχτού κώδικα (λειτουργικά συστήματα σε εργαστήρια και περιβάλλοντα γραφείου) για την προώθηση της χρήσης των Ανοιχτού Κώδικα γενικά. Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να χρησιμοποιούν εργαλεία ανοιχτού κώδικα στη διδασκαλία και στις εργαστηριακές συνεδρίες τους για τον ίδιο λόγο, καθώς θα ήταν δύσκολο να πειστούν οι μαθητές για τα οφέλη που τους παρέχουν τα έργα Ανοιχτού Κώδικα εάν οι εκπαιδευτές δεν είναι οι ίδιοι χρήστες Ανοιχτού Κώδικα. Τα εμπορικά εργαλεία και οι υποδομές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο.
Ε: Θα μπορούσατε να μοιραστείτε μερικές ιστορίες επιτυχίας μαθητών που έχουν αποκομίσει σημαντικά οφέλη από την εργασία σε έργα Ανοιχτού Κώδικα;
Α: Ένας από τους μαθητές μου συμμετείχε σε ένα έργο ως αρχάριο μέλος της κοινότητας, αλλά τελικά έγινε ο συντονιστής του έργου. Ένας άλλος παρήγαγε διαγράμματα UML για να τεκμηριώσει ένα έργο και τελικά του ζητήθηκε να διδάξει την ανάλυση του συστήματος συντονιστή, καθώς αυτή (η συντονιστής) δεν είχε καμία προηγούμενη γνώση σε αυτόν τον τομέα. Ένας άλλος μαθητής εφάρμοσε μια εντελώς νέα λειτουργία σε ένα γνωστό πρόγραμμα αναπαραγωγής πολυμέσων Ανοιχτού Κώδικα.
Ε: Πώς η συμμετοχή σε έργα Ανοιχτού Κώδικα προετοιμάζει τους μαθητές για το εργατικό δυναμικό, ειδικά στον κλάδο της τεχνολογίας;
Α: Η συμμετοχή σε έργα Ανοιχτού Κώδικα παρέχει στους μαθητές μια συγκεκριμένη εμπειρία εργατικού δυναμικού που είναι διαφορετική και πιο ρεαλιστική από το τυπικό περιβάλλον συνεργασίας της ομάδας μαθητών. Αν και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές πιθανότατα θα εργαστούν σε διαφορετικό εργασιακό περιβάλλον, είναι ήδη εξοικειωμένοι με τη συνεργασία με άτομα που ελάχιστα γνωρίζουν και με τεχνικές δεξιότητες σε διάφορα επίπεδα, να λαμβάνουν εργασίες και να αναφέρουν αποτελέσματα, να κάνουν ερωτήσεις κατάλληλα κ.λπ.
Με απλά λόγια, συμμετέχοντας σε έργα Ανοιχτού Κώδικα, οι μαθητές εκτίθενται σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές της βιομηχανίας λογισμικού.
Ε: Μπορούν τα έργα Ανοιχτού Κώδικα να ενσωματωθούν σε διάφορους τομείς σπουδών ή πιστεύετε ότι είναι πιο ωφέλιμα για συγκεκριμένους τομείς, όπως η επιστήμη των υπολογιστών ή η μηχανική λογισμικού;
Τα έργα Ανοιχτού Κώδικα είναι πολύ κατάλληλα για εργασίες μηχανικής λογισμικού και προγραμματισμού. Ωστόσο, μπορούν να αξιοποιηθούν ως κοινότητες πρακτικής σε διάφορους τομείς. Οι φοιτητές που δεν είναι επιστήμονες υπολογιστών μπορούν να ασκήσουν τις δεξιότητές τους στην αξιολόγηση λογισμικού που είναι χρήσιμο στο επάγγελμά τους, να ζητήσουν δυνατότητες λογισμικού και να παρέχουν απαιτήσεις και τελικά να δοκιμάσουν και να αναφέρουν προβλήματα στους προγραμματιστές.
Ερ.: Πώς βλέπετε να εξελίσσεται στο μέλλον ο ρόλος του Ανοιχτού Κώδικα στην εκπαίδευση;
Α: Αναμένω το Ανοιχτού Κώδικα να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, ειδικά λόγω της υποστήριξης των κυβερνήσεων των ψηφιακά προηγμένων εθνών. Κατά συνέπεια, η χρήση του Ανοιχτού Κώδικα θα αυξηθεί στο μέλλον, μαζί με την ευαισθητοποίηση του Ανοιχτού Κώδικα μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Τέτοια γεγονότα θα κάνουν το Ανοιχτού Κώδικα σημαντικό παράγοντα στον τομέα της εκπαίδευσης.
Ε: Πώς μπορεί η ευρύτερη κοινότητα ανοιχτού κώδικα να υποστηρίξει και να ενισχύσει τις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες;
Α: Μεγάλοι οργανισμοί Ανοιχτού Κώδικα (FSF/FSFE, Apache, Mozilla, κ.λπ.) μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο εδώ, προωθώντας, καθοδηγώντας και ακόμη και χρηματοδοτώντας, αν είναι δυνατόν, εκπαιδευτικές δραστηριότητες που θα ενισχύσουν το δεσμό μεταξύ έργων Ανοιχτού Κώδικα και εκπαιδευτών/μαθητών
Ε: Ποιοι είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους τα ιδρύματα μπορούν να μετρήσουν την επιτυχία της ενσωμάτωσης έργων Ανοιχτού Κώδικα στο πρόγραμμα σπουδών τους;
Α: Ορισμένες μετρήσεις που μπορώ να σκεφτώ είναι: ο αριθμός των μαθημάτων που περιλαμβάνουν το Ανοιχτού Κώδικα στις πρακτικές συνεδρίες/έργα τους, ο αριθμός των μαθητών που επιλέγουν να παρακολουθήσουν τέτοια μαθήματα, ο αριθμός των μαθητών που επιλέγουν να αναλάβουν εργασίες που σχετίζονται με το Ανοιχτού Κώδικα μεταξύ άλλων, που δεν σχετίζονται με το Ανοιχτού Κώδικα επιλογές, ο αριθμός των εκπαιδευτικών που χρησιμοποιούν έργα Ανοιχτού Κώδικα στη διδασκαλία τους, ο αριθμός των μορίων ECTS που αποκτήθηκαν από τη συμμετοχή σε εργασίες Ανοιχτού Κώδικα, ο βαθμός ικανοποίησης των μαθητών μετά την ολοκλήρωση των εργασιών Ανοιχτού Κώδικα.
Ε: Πώς μπορούν τα ιδρύματα να ενθαρρύνουν τους μαθητές να συνεχίσουν να συνεισφέρουν σε έργα Ανοιχτού Κώδικα ακόμα και αφού ολοκληρώσουν την επίσημη εκπαίδευσή τους;
Α: Αυτό είναι περισσότερο ζήτημα ύπαρξης συμμετοχικής/εθελοντικής κουλτούρας. Τα ιδρύματα θα πρέπει να προάγουν την κουλτούρα του να δίνουν και να παίρνουν στους μαθητές τους, προς όφελος όχι μόνο του Ανοιχτού Κώδικα αλλά ολόκληρης της κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα, οι φοιτητές της πληροφορικής μπορούν να λάβουν οδηγίες για το πώς να χτίσουν μια φήμη και μια καριέρα με βάση τη συμμετοχή τους σε έργα Ανοιχτού Κώδικα.
Ε: Ποια είναι η συμβουλή σας για τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να ενσωματώσουν έργα Ανοιχτού Κώδικα στο πρόγραμμα σπουδών τους, αλλά δεν είναι σίγουροι για το πού να ξεκινήσουν;
Α: Ο ευκολότερος τρόπος είναι να διαβάσουν τη βιβλιογραφία για πολλούς εκπαιδευτικούς που έχουν ήδη χρησιμοποιήσει έργα Ανοιχτού Κώδικα στη διδασκαλία τους. Οι αρχάριοι εκπαιδευτικοί μπορεί να ενημερωθούν για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτής της προσέγγισης και να αποφασίσουν πώς να διαμορφώσουν τη συμμετοχή των φοιτητών τους. Υπάρχουν ορισμένοι ιστότοποι και ιστοσελίδες που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με κατάλληλα έργα και εργασίες Ανοιχτού Κώδικα για αρχή. Ο ασφαλέστερος τρόπος είναι να καθοδηγήσουν μερικούς καλούς φοιτητές να εισέλθουν σε έργα Ανοιχτού Κώδικα για ένα εξάμηνο, να ελέγξουν τα αποτελέσματα και να λάβουν σχόλια από τους φοιτητές τους και, αν ικανοποιηθούν, να αυξήσουν τον αριθμό των φοιτητών στην επόμενη έκδοση του μαθήματος. Προσωπικά, ξεκίνησα ζητώντας από τους φοιτητές να προσφερθούν εθελοντικά σε ένα μάθημα, μετά συνέχισα με τους μισούς φοιτητές, πάντα σε εθελοντική βάση, και κατέληξα ζητώντας από όλους τους φοιτητές να εισέλθουν στον κόσμο του Ανοιχτού Κώδικα ως μέρος της πρακτικής εργασίας τους για μερικά ακόμη μαθήματα .
Πηγή άρθρου: https://swforum.eu/