Σύνοψη
Στο «2ο πανελλήνιο συνέδριο ΕΛΛΑΚ για την εκπαίδευση» παρουσιάστηκε η ποιοτική και λειτουργική αξιοποίηση του ΕΛΛΑΚ στην εκπαιδευτική πραγματικότητα και καταγράφηκε η αυξανόμενη εφαρμογή του για την τεχνοικονομικά συμφέρουσα στήριξη και βελτίωση των εκπαιδευτικών, ερευνητικών και διοικητικών διαδικασιών της ελληνικών ακαδημαϊκών μονάδων. Φορείς αυτής της καινοτομίας είναι οι εκπαιδευτικοί της τάξης, εθελοντικές κοινότητες εκπαιδευτικών, ερευνητών κ.α στελεχών στο χώρο τις παιδείας, οι οποίοι βασιζόμενοι στο μεράκι τους, αξιοποίησαν υποδομές ΤΠΕ του ΠΣΔ, των ΚΕΠΛΗΝΕΤ, ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΥΠΟΠΑΙΘ, στηριζόμενοι και από μια σειρά επιτυχημένες δράσεις για ανοικτές τεχνολογίες μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών έργων. Πλέον, τέτοιες κοινότητες και ομάδες ειδικού ενδιαφέροντος (SIGs) είναι αρκετά ώριμες ώστε, εφόσον στηριχθούν με συνέχιση των παραπάνω δράσεων και υπό το συντονισμό θεσμικών οργάνων της παιδείας σε διάφορα επίπεδα (εταιρία ΕΛΛΑΚ, ΠΣΔ, ΕΔΕΤ, κ.α.), να μπορέσουν να διαδώσουν την υιοθέτηση ανοικτών τεχνολογιών, δεδομένων και πρακτικών στο σύνολο της παραγωγικής λειτουργίας της παιδείας, επιτυγχάνοντας οικονομίες κλίμακας, με την συνεπαγόμενη καθολική εξοικονόμηση πόρων και βελτιστοποίηση αποτελεσμάτων. Συνεπώς προτείνεται η ένταξη της «Ανοικτότητας» στους στρατηγικούς στόχους της παιδείας και η άμεση σύνταξη επιχειρησιακού σχεδίου δράσεων για την επίτευξη του στόχου αυτού εντός της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
Εισαγωγή
Το 2ο πανελλήνιο συνέδριο με διεθνή συμμετοχή για το Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) στην Εκπαίδευση (Υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, έγγραφο: 151687/Γ2/23-09-2014), πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στα Χανιά από τις 8 έως 10 Μαΐου 2015.
Στο συνέδριο συμμετείχαν μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας από την Προσχολική έως και την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, η εταιρεία ΕΛΛΑΚ, το Πολυτεχνείο και το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το ΑΠΘ, η Περιφέρεια και η ΠΔΕ Κρήτης, επιστημονικές ενώσεις κά εκπαιδευτικοί φορείς.
Σκοπός του συνεδρίου είναι η προώθηση κι ανάπτυξη του ΕΛ/ΛΑΚ στην εκπαίδευση και στην ελληνική επιστημονική κοινότητα ώστε να αξιοποιηθεί κριτικά και δημιουργικά σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Οι κεντρικοί θεματικοί άξονες είναι:
- Θεωρητικό-θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση του ΕΛ/ΛΑΚ στην εκπαίδευση
- Η παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα του ΕΛ/ΛΑΚ
- Σχεδιασμός και ανάπτυξη εκπαιδευτικών εφαρμογών µε χρήση ΕΛ/ΛΑΚ
- Μοντέλα και πρακτικές ενσωμάτωσης του ΕΛ/ΛΑΚ στην εκπαιδευτική διαδικασία
- Η διδασκαλία της διδακτικών αντικειμένων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση με ΕΛ/ΛΑΚ
- Η διδασκαλία διδακτικών αντικειμένων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με ΕΛ/ΛΑΚ
- Η διδασκαλία των θετικών, ανθρωπιστικών επιστημών και ιατρικών επιστημών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με ΕΛ/ΛΑΚ
- ΕΛ/ΛΑΚ για τη διοίκηση σχολείου (κατάρτιση προγράμματος, σχολικό portal, κλπ) και την υποστήριξη των διαδικασιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης του υπουργείου
- ΕΛ/ΛΑΚ για την υποστήριξη σχολικών δραστηριοτήτων (σχολικοί όμιλοι, ΣΕΠ, κλπ)
- Εργαστήριο Πληροφορικής με ΕΛ/ΛΑΚ
- Τεχνική υποστήριξη και ΕΛ/ΛΑΚ
- Επιμόρφωση και υποστήριξη εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση του ΕΛ/ΛΑΚ
- ΕΛ/ΛΑΚ και εκπαιδευτική πολιτική
Η εικόνα των ανοιχτών τεχνολογιών στην εκπαίδευση το 2015
Όπως προκύπτει από τις εργασίες του συνεδρίου, η αυξανόμενη χρήση ανοικτών τεχνολογιών στην εκπαίδευση όλων των βαθμίδων αναδεικνύει το μεγάλο βαθμό ωριμότητας τους. Εκτιμάται ότι περίπου 20% των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων χρησιμοποιούν ανοικτό λογισμικό για τις δραστηριότητές τους, ενώ σχεδόν το σύνολο των εκπαιδευτικών κάνουν χρήση κάποιας μορφής ανοιχτών τεχνολογιών, είτε πρόκειται για λογισμικό, είτε για δεδομένα και περιεχόμενο, είτε για υλικό και πρότυπα.
Η ωριμότητα, το πλήθος και η ποιότητα των δράσεων ανοικτών τεχνολογιών που είδαμε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου καταδεικνύουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια πραγματική ευκαιρία για μια ριζοσπαστική, ουσιαστική και σύμφωνη με τις ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών στροφή του εκπαιδευτικού προγράμματος σε όλες τις βαθμίδες προς την κατεύθυνση των ανοιχτών τεχνολογιών.
Βασικό προαπαιτούμενο για μια τέτοια στροφή είναι η υποστήριξη αυτών των εκπαιδευτικών που με πολύ μεράκι και αγάπη για τα παιδιά, μέσα από το εκπαιδευτικό τους έργο στηρίζουν έργα ανοιχτών τεχνολογιών. Η υποστήριξη αυτή είναι εφικτή με χαμηλό κόστος και με αξιοποίηση των υποδομών και του ανθρωπίνου δυναμικού που έχουμε ήδη στη διάθεσή μας.
Τα ΚΕΠΛΗΝΕΤ έχουν δείξει ότι έχουν το στελεχιακό δυναμικό και τις υποδομές να διαδραματίσουν έναν κεντρικό ρόλο στο όλο εγχείρημα, όπως αντίστοιχα και τα Κέντρα Δικτύων και Πληροφορικής που υποστηρίζουν την εκπαίδευση, έρευνα και διοίκηση στα ανώτατα τεχνολογικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Αντίστοιχα, οριζόντιες δομές όπως το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, το ΙΤΥΕ Διόφαντος, το ΕΔΕΤ, ο ΣΕΑΒ, το GUNEΤ και το ΕΚΤ έχουν δείξει ότι και θέλουν και μπορούν να στηρίξουν ανοιχτές τεχνολογίες.
Η Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/ Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ) διαδραματίζει έναν κεντρικό ρόλο σε όλες αυτές τις δράσεις, συνδέοντας την ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα, τη δημόσια διοίκηση, τις παραγωγικές δυνάμεις και την κοινωνία των πολιτών στον ευρύτερο στόχο της καθολικής πρόσβασης στη γνώση με τους ελάχιστους δυνατούς περιορισμούς για την τοπική και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο οργανώθηκε και υλοποιήθηκε μια σειρά από επιτυχημένες δράσεις, οριζόντιες και κάθετες, σε σχέση με τις ανοιχτές τεχνολογίες. Σήμερα υπάρχει η ανάγκη οι δράσεις αυτές να συνεχιστούν στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο, αλλά και να ενσωματωθούν στο θεσμικό πλαίσιο για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Υπάρχουν ήδη πολλά και ενδιαφέροντα παραδείγματα. Αναφέρουμε, ενδεικτικά, τα Ανοιχτά Ψηφιακά Μαθήματα, τις δράσεις Βικιπαίδειας για την 25η Μαρτίου και την πόλη της Θεσσαλονίκης, τις δράσεις του ΣΕΑΒ για τα Ανοιχτά Συγγράμματα και τη νομική υποστήριξη των βιβλιοθηκών για θέματα ανοιχτότητας, τη δράση LTSP (http://ts.sch.gr/wiki/Linux/LTSP) για την εγκατάσταση ανοιχτού λογισμικού σε παλαιό εξοπλισμό και την απλοποίηση στη λειτουργίας και υποστήριξης των σχολικών εργαστηρίων η οποία είναι η πιο πετυχημένη δράση υιοθέτησης ανοιχτού λογισμικού στην εκπαίδευση. Έχει διακριθεί διεθνώς( http://www.ltsp.org/stories/ ), ενώ βασικοί παράγοντες επιτυχίας είναι η ενεργή συμμετοχή των ΠΛΗΝΕΤ και η συστηματική υποστήριξη από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο ενός πετυχημένου έργου ανοιχτού λογισμικού. Εάν αυτή εμπειρία μεταδοθεί στο σχεδιασμό και παραγωγή ανοιχτού εκπαιδευτικού περιεχόμενου, θα υπάρξουν σημαντικά οφέλη για την εκπαίδευση.
Επόμενα Βήματα
Αποτελεί βασικό συμπέρασμα του συνεδρίου ότι οι δράσεις αυτές μπορούν να συνεχισθούν και να επεκταθούν με έμφαση στη δημιουργία διανομών για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης που θα περιλαμβάνουν πολλαπλά επίπεδα ανοιχτών τεχνολογιών (λογισμικό, περιεχόμενο, δεδομένα, υλικό), θα παρέχονται με οριζόντια υποστήριξη, και θα έχουν σύνδεση με την κοινότητα των εκπαιδευτικών που θέλουν να γίνουν οι «ψηφιακοί πρωταθλητές» της ανοιχτότητας. Οι ανοιχτές τεχνολογίες έχουν ως βασικά τους χαρακτηριστικά την επαναχρησιμοποίηση υπάρχοντος εξοπλισμού, την μείωση του κόστους διατήρησης των σχετικών υποδομών, την ενίσχυση της τοπικής τεχνογνωσίας και, κυρίως, τη συμμετοχικότητα σε επίπεδο ανθρώπινου δικτύου διδασκόντων, διδασκομένων, κοινωνίας και προσωπικού υποστήριξης που διασφαλίζει τη βιωσιμότητα των δράσεων, ενώ έχει και αναπτυξιακό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες. Έτσι, διανομές και παραδοτέα των οποίων η ανάπτυξη ξεκινά από τοπικές κοινότητες μπορούν να ενσωματώνουν συνεισφορές από ευρύτερες ομάδες ενδιαφερόμενων και τελικά να διαδίδονται στο σύνολο της κοινότητας επιτυγχάνοντας οικονομίες κλίμακας, με την συνεπαγόμενη εξοικονόμηση πόρων.
Για την υλοποίηση των ανωτέρω στόχων χρειάζεται η λειτουργικά ευρυζωνική διασύνδεση των σχολείων και βιβλιοθηκών με το ΠΣΔ και το διαδίκτυο (ταχύτητες τουλάχιστον 1Gbps). Η υλοποίηση της δράσης μπορεί να γίνει σταδιακά και ευέλικτα εκμεταλλευόμενη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιφέρειας ή περιοχής, επιτρέποντας την πιο ταιριαστή εκδοχή υλοποίησης των σχετικών δράσεων κάθε φορά.
Οι δράσεις ανοιχτών τεχνολογιών έχουν ξεκάθαρο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και είναι πιο ώριμες και δημοφιλείς από κάθε άλλη φορά. Η συγκυρία είναι ευνοϊκή προκειμένου το υπουργείο παιδείας να στραφεί ουσιαστικά προς το άνοιγμα των τεχνολογιών στη δημόσια εκπαίδευση και έρευνα. Η υιοθέτηση του ανοιχτού λογισμικού (sw) και υλικού (hw), καθώς και του ανοιχτού περιεχομένου έχουν διεθνώς σημαντικά αποτελέσματα για την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και για την τοπική οικονομία, διότι διευκολύνουν την παραγωγή και διάχυση επιστημονικής γνώσης, αυξάνουν την τεχνογνωσία και συντελούν στην κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης για εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης.
Πηγή: http://www.foss4edu.gr/